De plofkip is inmiddels een begrip geworden in onze samenleving. Zij staat voor alles wat harder groeit dan eigenlijk goed is. Efficiënt geproduceerd, schoon, eenvormig, snel en veel. Maar verder ook alle relatie met het oorspronkelijke ver te zoeken. Publicitair natuurlijk een briljante vondst. Er is natuurlijk geen supermarkt die met het woord plofkip geassocieerd wil worden.
Een aantal jaren geleden hebben we al de ‘wasserbombe’ affaire gehad. De tomaat die we met miljoenen tegelijk naar Duitsland exporteerden, maar die geen Duitser meer wilde eten. Een tomaat, voortkomend uit een genetisch gemanipuleerd zaadje, gekweekt op een bedje glaswol en gevoed met druppeltjes vitaminevoeding en groeiend onder kunst UV licht. Het arm ding had geen korreltje aarde gezien. En dan vinden we het dat er geen kraak of smaak aan zit. Efficiënt, lage kosten, schoon, eenvormig, veel. Maar ja, er ontbrak één element. Smaak.
Plofkip-organisatie
Wij hebben in het oosten van het land de reputatie om geen last te hebben van al deze modernismen. Daar gaat alles nog lekker langzaam. Authentiek. Maar is dat wel zo? In het oosten hebben we namelijk de laatste jaren last van de ‘plofkip-organisatie’. Snelgroeiende bedrijven die allemaal meegaan in de vaart der volkeren.
Eén van de grootste faillissementen na de DSB-bank vond plaats in het Oosten van het land: Eurocommerce. Vastgoed handel met heel veel lucht en wind. Wij hebben zelf twee jaar ons kantoor gehuurd van deze organisatie. Tijdens deze periode kregen we al het gevoel dat we deel uit maakten van iets dat niet gezond voor ons was. We hebben met ‘enige moeite’ ons huurcontract ontbonden in 2008. Het verdere verloop van Eurocommerce is geschiedenis. Naar schatting is meer dan een miljard (duizend miljoen) van uw geld ‘verdampt’. Dat is ongeveer 100 euro van iedere volwassen Nederlander!
Kijkt u eens om u heen. Misschien kent u ook wel een voorbeeld. Organisaties of instellingen. Dikke auto’s voor de deur. Vaak mannen aan het roer die u toch soms zelfs onbedoeld het gevoel geven dat u iets niet goed doet. Dat u misschien wel dom bent en vooral minder succesvol dan zij. Kent u dat gevoel? Hoe doet ie dat toch. Hij wel. En dan kom je een keer op een netwerkborrel. En dan is hij er ook altijd. En dan ineens staat er een bericht in de krant en bordje ‘te huur’ op de gevel van het pand. Soms verhuist de dikke auto gewoon mee naar het net zo dikke woonhuis van de voormalig succesvolle ondernemer. Soms ook niet.
Plofkip-student?
Is dit een nieuwe Nederlandse trend? De plofkip als maatschappelijk symbool voor de te ver doorgeschoten efficiency? We bedoelen het goed hoor. Er is natuurlijk ook helemaal niks mis met efficiency. En wij zijn daar in Nederland volgens mij ook best goed in. Maar de keerzijde moeten we niet uit het oog verliezen. Het kan ook leiden tot armoede. Honderden miljoenen schade bij uiteengespatte plofkip-organisaties. Bloed-armoede bij kippen. Smaak-armoede bij tomaten. Misschien is de voedselbank, die natuurlijk op zich heel goed werk doen, ook wel een teken van samenlevings-armoede. Kennelijk kan een rijk land ook armoede leiden.
Laat er geen misverstand over bestaan. Ik ben zelf groot voorstander van efficiency. Ik houd helemaal niet van verspilling. En al helemaal niet van verspilling van publieke middelen. Maar kennelijk is het ook mogelijk om hierin door te schieten. De zorg bijvoorbeeld. Dat kan natuurlijk veel efficiënter. Maar waar ligt de grens?
En hoe zit dat met studenten. Bestaat er ook zoiets als de plofkip-student? Efficiënter onderwijs. Minder tijd besteden aan besturen, disputen, studentenraden en meer werken. Serieus studeren en verder niks. Je kunt best wat extra’s doen, maar dat moet je wel zelf betalen. Klinkt op zich nog niet zo heel erg. Ik zie aan onze stagiaires ook nog niet echt tekenen dat ze zwaar gebukt gaan onder dit regime. ‘Gratis’ treinen kan nog steeds we zijn nog steeds een van de gelukkigste landen als het gaat om het oordeel van onze jongeren.
Maar blijft dat ook zo? Stel dat het plofkip-model ook op ons onderwijs wordt losgelaten. Hoe ziet dan een westers land met studie-armoede, of opleidings-armoede eruit? Veel onderwijs. Iedereen doet mee. Snelle studenten. 90% slaagt in vier jaar. Of in 3 jaar? De voordelen zijn helder. Maar zitten er misschien ook nadelen aan? Veel ouders en leerkrachten voorspelde dat het gebruik van de rekenmachine, in plaats van de rekenliniaal, ons rekenkundige armoede zou brengen, maar is dat ook zo? Ik durf niet goed te voorspellen wat de huidige efficiency ontwikkelingen in het onderwijs voor effect gaan hebben op ons intellectueel kapitaal. Bleke studenten met te weinig kleur? Meeloopgedrag doordat ze domweg onvoldoende kennis hebben omdat ze te smal zijn opgeleid? Wie zal het zeggen. Wat alleen wel van belang is, is dat keuzes lang, zo niet oneindig doorwerken.
We gaan nu al een paar jaar met een delegatie vanuit uit Surf naar de Educause. De grootste ICT en onderwijs conferentie wereldwijd. Ieder jaar weer zeer interessant. Het biedt een kijkje in de keuken van anderen. De één heeft een wat interessantere keuken dan de ander. Dit jaar mochten we zelfs een presentatie houden. Wireless is more. Over het gebruik van Medium-data in het onderwijs.
(Zie ook http://youtu.be/enOO7G6am5Q?list=PL2AgFS5qZ1oWZLY9zn53xrKkEp-Rle4De
Vergeet niet de ondertiteling aan te zetten, want het geluid is matig.)
We hebben veel leuke reacties gehad op de presentatie en als het meezit gaan we dit jaar voor een Wireless is more Part II. Ik hoop dat we dan kunnen laten zien of medium ‘data’ ook echt iets toevoegt en dat we helder krijgen wat de interessante vragen zijn voor ons toekomstig onderwijs.
China
Mij bekruipt alleen wel, sinds een jaar of twee, het gevoel dat ons toekomstig onderwijs (model) misschien wel helemaal niet westers is, maar haar wortels wel eens kan hebben in het oosten. Niet ons oosten van de plofkip-organisaties, maar het verre oosten: China. Ik ben van plan om dit jaar gesprekken te gaan voeren met een stuk of tien mensen zoals u en ik op Universiteiten, Hogescholen en Universitair medische centra in China. China is niet alleen het land met heel veel inwoners, een rijke cultuurhistorie en een groeiende economie.
Ze hebben ook de meeste kippen.